Niemcy przywracają obowiązek służby wojskowej. Rząd ogłasza nowy model

Powrót do służby – po ponad dekadzie przerwy

Po 14 latach od zawieszenia obowiązkowego poboru do wojska Niemcy wracają do modelu, który łączy dobrowolność z elementami przymusu. Rządząca koalicja CDU/CSU i SPD uzgodniła kompromisowy projekt nowego systemu służby wojskowej, który ma zaspokoić rosnące potrzeby Bundeswehry w obliczu napiętej sytuacji bezpieczeństwa w Europie.

Minister obrony Niemiec podkreślił, że „czasy się zmieniły” i że kraj potrzebuje większej liczby dobrze wyszkolonych rezerwistów. W nowym systemie podstawą mają być ochotnicy, ale w przypadku braku wystarczającej liczby zgłoszeń – pozostałe miejsca będą obsadzane poprzez losowanie wśród roczników objętych obowiązkiem służby.

Jak ma działać nowy system

Nowy model łączy elementy dobrowolności z częściową formą przymusu. Każdy młody obywatel i obywatelka Niemiec po ukończeniu 18. roku życia otrzyma zaproszenie do wypełnienia kwestionariusza, w którym wskaże gotowość do służby wojskowej lub cywilnej.

Ci, którzy się zgłoszą, trafią do jednostek szkoleniowych Bundeswehry w ramach rocznej służby zasadniczej. W razie niedoboru chętnych – reszta zostanie wyłoniona w drodze losowania. Udział kobiet, choć formalnie dobrowolny, ma być szerzej promowany.

Bundeswehra szacuje, że rocznie potrzebuje ok. 40–50 tys. nowych rekrutów, aby odbudować potencjał kadrowy i zredukować luki w wyszkoleniu rezerwistów.

Reakcje polityczne i społeczne

Decyzja o częściowym powrocie do poboru budzi duże emocje.
Opozycja Zielonych i Lewicy krytykuje rozwiązanie jako „archaiczne” i „nieprzystające do nowoczesnego społeczeństwa”. Z kolei przedstawiciele CDU i SPD argumentują, że jest to „realistyczny kompromis między obowiązkiem a wolnością obywatelską”.

Związki zawodowe żołnierzy Bundeswehry przyjęły decyzję z ostrożnym optymizmem, wskazując jednak, że największym problemem nie jest liczba rekrutów, lecz stan infrastruktury i uzbrojenia.

Według ostatnich badań instytutu Infratest dimap, 57% Niemców popiera powrót do obowiązkowej służby wojskowej, szczególnie w kontekście wojny w Ukrainie i wzrastającego napięcia w relacjach z Rosją.

Dlaczego teraz?

Nowa strategia obronna Berlina jest odpowiedzią na kilka kluczowych czynników:

• agresję Rosji na Ukrainę, która zmieniła postrzeganie bezpieczeństwa w całej Europie,

• niską gotowość Bundeswehry – według raportów niemieckiego ministerstwa obrony tylko część jednostek jest w pełni operacyjna,

• brak kadr technicznych i logistycznych, który uniemożliwia szybkie rozwinięcie armii w razie konfliktu.

Rząd chce także wzmocnić cywilne formy służby, takie jak praca w opiece medycznej, ratownictwie czy ochronie infrastruktury krytycznej. Te formy mają być alternatywą dla osób, które z przyczyn światopoglądowych lub zdrowotnych nie chcą służyć w wojsku.

Co to oznacza dla młodych Niemców

Zgodnie z projektem, wszyscy obywatele po ukończeniu 18 lat będą musieli wypełnić formularz gotowości. Następnie weryfikacja medyczna i psychologiczna określi przydatność do służby. Ci, którzy zostaną wylosowani, będą mieli obowiązek stawić się do jednostki – choć przewidziane są wyjątki dla studentów, opiekunów osób zależnych czy osób niezdolnych zdrowotnie.

Za uchylanie się od obowiązku mogą grozić kary finansowe lub ograniczenie prawa do świadczeń państwowych, ale rząd zapewnia, że celem nie jest przymus, lecz „odbudowa ducha obywatelskiego zaangażowania”.

Bundeswehra w nowej rzeczywistości

Obecnie niemieckie siły zbrojne liczą ok. 180 tys. żołnierzy zawodowych i ochotników, podczas gdy w latach 90. przekraczały 400 tys. Rząd chce w ciągu najbliższych lat zwiększyć liczebność do 250 tys., co wymaga zarówno nowych rekrutów, jak i modernizacji sprzętu.

Plan zakłada także poprawę warunków służby: lepsze zakwaterowanie, wyższe stawki żołdu oraz programy zachęt do pozostania w armii po zakończeniu służby zasadniczej.

Między tradycją a nowoczesnością

Powrót do poboru w Niemczech to symboliczny zwrot. Przez lata kraj ten uchodził za przykład demilitaryzacji i pacyfizmu, a Bundeswehra miała pełnić głównie rolę obronną. Teraz – w obliczu nowych zagrożeń – Niemcy chcą pokazać, że są gotowe do większej odpowiedzialności militarnej w ramach NATO i Unii Europejskiej.

Jak ujął to jeden z deputowanych Bundestagu:

„Nie chodzi o to, by wszyscy nosili mundur. Chodzi o to, by każdy wiedział, że bezpieczeństwo kraju to wspólna sprawa.”

Image by SimoneVomFeld from Pixabay