Zwierzęta domowe w Niemczech – przepisy, podatki i pozwolenia. Co musisz wiedzieć, zanim przygarniesz pupila

Niemcy to jeden z najbardziej „zwierzęcych” narodów Europy. W ponad połowie gospodarstw domowych mieszka co najmniej jedno zwierzę, a psy i koty są traktowane niemal jak członkowie rodziny.
Nie dziwi więc, że prawo dotyczące zwierząt jest tu dokładnie uregulowane – zarówno w kwestii dobrostanu, jak i obowiązków właściciela.

Zwierzę w Niemczech nie jest „rzeczą”, lecz istotą żyjącą, co wynika bezpośrednio z Kodeksu cywilnego (Bürgerliches Gesetzbuch – BGB, § 90a). Ta definicja nakłada na właściciela nie tylko przywileje, ale też odpowiedzialność – prawną i finansową.

Rejestracja i podatek od psa (Hundesteuer)

Każdy, kto posiada psa w Niemczech, jest zobowiązany do zapłaty podatku od psa – Hundesteuer. To nie symboliczny zapis, lecz realny obowiązek fiskalny.

Podatek ustalany jest przez gminy i może się różnić w zależności od miejsca zamieszkania. Przykładowo:

Dla psów uznanych za „niebezpieczne” (np. pitbulle, amstaffy, rottweilery – tzw. Kampfhunde) stawka może sięgać nawet 600–800 euro rocznie.

Podatek płaci się corocznie do urzędu miasta (Finanzamt lub Ordnungsamt). Pies otrzymuje tzw. Hundemarke – metalową zawieszkę z numerem identyfikacyjnym, którą musi nosić przy obroży.

Ubezpieczenie i odpowiedzialność cywilna

W Niemczech ogromną wagę przykłada się do odpowiedzialności właścicieli zwierząt.
W wielu landach (np. Berlin, Hamburg, Dolna Saksonia, Brandenburgia, Turyngia) ubezpieczenie OC dla psa (Hundehaftpflichtversicherung) jest obowiązkowe.

Chroni ono właściciela w razie, gdy pies spowoduje szkody – np. pogryzie kogoś, zniszczy mienie lub spowoduje wypadek.

Średni koszt polisy to 50–120 euro rocznie, a minimalna suma ubezpieczenia wynosi zwykle 1–5 milionów euro.

Czip i rejestracja – obowiązkowe w większości landów

Każdy pies (a w niektórych landach również kot) musi być zaczipowany i zgłoszony w krajowym rejestrze zwierząt. Najczęściej jest to baza TASSO e.V. – bezpłatna, ale bardzo skuteczna.

Czip zawiera numer identyfikacyjny, który pozwala odnaleźć właściciela w razie zaginięcia. Wiele gmin wymaga przedstawienia potwierdzenia czipowania przy rejestracji podatku od psa.

Zwierzęta egzotyczne 

Niemcy mają jedną z największych społeczności miłośników egzotycznych zwierząt w Europie.
Wiele osób hoduje w domach:

• węże, legwany, gekony,

• papugi ara i kakadu,

• tarantule,

• a nawet skorpiony.

Choć prawo tego nie zabrania, to wymaga odpowiedniej wiedzy i zezwoleń.
Niektóre landy (np. Hesja, Saksonia-Anhalt, Dolna Saksonia) prowadzą rejestry posiadaczy gatunków niebezpiecznych.

Każdy, kto decyduje się na takie zwierzę, musi udokumentować:

• pochodzenie,

• miejsce trzymania,

• warunki bezpieczeństwa (np. zamykane terrarium).

W razie ucieczki zwierzęcia odpowiedzialność spada w całości na właściciela – łącznie z kosztami interwencji straży pożarnej czy weterynarzy.

Pozwolenia na posiadanie zwierząt egzotycznych

W Niemczech prawo rozróżnia zwykłe zwierzęta domowe (psy, koty, gryzonie, ptaki) oraz gatunki egzotyczne, czyli np. gady, małpy, papugi, pająki czy dzikie drapieżniki.

Nie wszystkie z nich można posiadać bez pozwolenia. Zasady regulują przepisy federalne, landowe i unijne – w tym tzw. CITES (Konwencja Waszyngtońska), czyli lista gatunków chronionych.

Aby legalnie posiadać zwierzę egzotyczne, należy:

• uzyskać pozwolenie na hodowlę / posiadanie (w wydziale ochrony środowiska – Umweltamt),

• zapewnić odpowiednie warunki (np. terrarium zgodne z normami DIN),

• udokumentować pochodzenie zwierzęcia (faktura, certyfikat hodowcy, numer rejestracyjny).

Niektóre gatunki są całkowicie zakazane w hodowli prywatnej, np.:

• duże koty (tygrysy, pumy, lamparty),

• jadowite węże,

• niektóre gatunki małp.

W przypadku nielegalnego posiadania egzotycznego zwierzęcia grozi konfiskata i kara grzywny nawet do 25 000 euro.

Zwierzęta a mieszkanie – prawo lokatora i właściciela

Temat posiadania zwierząt w wynajmowanym mieszkaniu to częsty powód sporów.
W Niemczech obowiązuje zasada:

• małe zwierzęta (rybki, chomiki, żółwie) są dozwolone zawsze,

• psy i koty wymagają zgody właściciela mieszkania (Vermieter).

Sąd Federalny (BGH, wyrok z 2013 r.) orzekł, że całkowity zakaz trzymania zwierząt w umowie najmu jest nieważny – ale właściciel może odmówić w indywidualnych przypadkach, np. ze względu na hałas, alergie sąsiadów czy małą powierzchnię lokalu.

W praktyce wielu niemieckich lokatorów podpisuje tzw. „Tierhaltungserlaubnis”, czyli pisemne pozwolenie na zwierzę w mieszkaniu.

Koty i inne zwierzęta – bez podatku, ale z obowiązkami

Podatek dotyczy wyłącznie psów, ale właściciele kotów, królików czy papug również mają określone obowiązki.

W niektórych miastach (np. w Bremie, Hanowerze czy Monachium) koty wychodzące muszą być:

• zaczipowane,

• wysterylizowane lub wykastrowane,

• zarejestrowane w bazie danych.

Ma to ograniczyć populację bezdomnych zwierząt i niekontrolowane rozmnażanie. Za brak kastracji grozi kara administracyjna nawet do 5000 euro.

Opieka weterynaryjna i dobrostan

Niemcy mają jedne z najbardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących ochrony zwierząt na świecie.
Ustawa o ochronie zwierząt (Tierschutzgesetz) z 1972 r. stanowi, że:

„Żadne zwierzę nie może cierpieć bez uzasadnionej przyczyny, a każdy, kto się nim opiekuje, musi zapewnić mu dobrostan odpowiedni do gatunku.”

Oznacza to, że:

• nie wolno trzymać zwierząt w zbyt małej przestrzeni,

• należy zapewnić opiekę weterynaryjną,

• zakazane jest stosowanie przemocy i kar fizycznych,

• w niektórych przypadkach obowiązuje zakaz hodowli „modnych” ras z wadami genetycznymi (np. mopse, buldogi).

Niemcy prowadzą też kampanie przeciwko nieodpowiedzialnemu kupowaniu zwierząt – np. „Adopt, don’t shop”, zachęcające do adopcji z Tierheimu (schroniska).

Spacer z pupilem – gdzie wolno, a gdzie obowiązują ograniczenia

W Niemczech spacer z psem to codzienność, ale także obowiązek uregulowany przepisami porządkowymi. Właściciel jest zawsze odpowiedzialny za zachowanie swojego zwierzęcia – także w miejscach publicznych.

Ogólna zasada brzmi: pies musi być pod kontrolą, co nie zawsze oznacza obowiązek smyczy. Jednak w większości landów obowiązują lokalne regulacje:

• W miastach i na terenach zabudowanych pies musi być na smyczy – niezależnie od rasy.

• Na łąkach, w lasach i w parkach wolno puszczać psa luzem tylko wtedy, gdy reaguje na komendy i nie zagraża innym ludziom ani zwierzętom.

• W rezerwatach przyrody i na terenach ochronnych (np. wokół jezior, wydm czy w parkach narodowych) smycz jest obowiązkowa zawsze.

Niektóre landy, np. Dolna Saksonia i Berlin, prowadzą tzw. listy ras niebezpiecznych (Kampfhundeverordnung). Psy z tej listy (np. amstaff, pitbull, bullterier) muszą być prowadzone:

• zawsze na smyczy,

• z kagańcem,

• a właściciel musi posiadać zezwolenie i zaświadczenie o zdanym teście charakteru psa (Wesenstest).

Za złamanie tych przepisów grozi mandat od 50 do 5000 euro, w zależności od sytuacji i landu.

Sprzątanie po psie – obowiązek bez wyjątków

W Niemczech nie ma tolerancji dla pozostawiania psich odchodów w przestrzeni publicznej. Każdy właściciel ma bezwzględny obowiązek sprzątania po swoim psie.
W większych miastach – jak Berlin, Hamburg, Kolonia czy Monachium – znajdziesz specjalne dystrybutory z torebkami na psie odchody (Hundekotbeutel).

Brak sprzątnięcia po zwierzaku to jedno z najczęściej karanych wykroczeń w miastach.
Kary wahają się od:

• 35 euro (np. w Lipsku)

• do nawet 250 euro (np. w Berlinie).

Niektóre miasta, jak Monachium, prowadzą kampanie edukacyjne z hasłami w stylu „Kein Beinbruch – nur aufheben” („To nie koniec świata – po prostu podnieś”).

Zwierzęta w parkach, sklepach i restauracjach

W Niemczech psy mają dość szeroki dostęp do przestrzeni publicznej – ale zawsze na zasadach właściciela obiektu.

• W parkach i na terenach zielonych: dozwolone, o ile nie ma tabliczki „Hunde verboten”.

• W restauracjach i kawiarniach: decyzja należy do właściciela lokalu. W wielu miejscach psy są mile widziane, o ile są spokojne i trzymane przy nodze.

• W sklepach i galeriach handlowych: przeważnie zakaz, z wyjątkiem małych butików i sklepów zoologicznych.

• W transporcie publicznym: psy mogą podróżować pociągami, metrem i autobusami, ale:

  • małe psy w transporterach jeżdżą za darmo,

  • większe wymagają biletu ulgowego (zazwyczaj 50% ceny biletu osoby dorosłej),

  • kaganiec jest obowiązkowy w pociągach i metrze.

Podróże ze zwierzętami po Niemczech i Unii Europejskiej

Podróżowanie z pupilem po Niemczech i Europie jest stosunkowo proste, o ile spełnione są wymogi sanitarne i identyfikacyjne.

Aby przekroczyć granicę z psem lub kotem, potrzebne są:

1. Paszport dla zwierzęcia (EU-Heimtierausweis),

2. Czip identyfikacyjny (ISO 11784/11785),

3. Ważne szczepienie przeciw wściekliźnie (min. 21 dni po szczepieniu, maks. 12 miesięcy ważności).

W przypadku podróży spoza UE (np. z Ukrainy, Turcji, Maroka) obowiązują dodatkowe wymogi:

• badanie poziomu przeciwciał przeciw wściekliźnie,

• ewentualna kwarantanna,

• kontrola weterynaryjna na granicy (w punktach Veterinärkontrolle).

Podróżując samolotem, linie lotnicze mają własne zasady – większość pozwala na przewóz małych psów lub kotów w kabinie, większe zwierzęta muszą lecieć w specjalnych transporterach w luku bagażowym.

Sprowadzanie zwierząt z zagranicy

Jeśli sprowadzasz psa, kota lub inne zwierzę z zagranicy (np. adopcja z Polski czy Hiszpanii), musisz dopełnić formalności:

• paszport UE z wpisanym szczepieniem przeciw wściekliźnie,

• czip,

• zaświadczenie weterynarza o zdrowiu zwierzęcia,

• zgłoszenie importu do lokalnego urzędu weterynaryjnego (Veterinäramt) w ciągu 10 dni od przyjazdu.

Nielegalny przewóz (np. psa bez dokumentów lub z fałszywym paszportem) jest traktowany jako przestępstwo administracyjne – grozi konfiskata zwierzęcia i kara do 25 000 euro.

Zwierzęta w hotelach i miejscach noclegowych

W większości niemieckich hoteli pobyt z psem jest dozwolony, choć często wiąże się z dodatkową opłatą – od 10 do 25 euro za noc.
Właściciel zobowiązany jest do zachowania czystości, a pies nie może zostawać sam w pokoju.
Na stronach internetowych hoteli warto szukać oznaczenia „Hunde willkommen” – psy mile widziane.

Wakacje i kąpieliska – psy nad jeziorem i morzem

W sezonie letnim niemieckie miasta i regiony turystyczne wyznaczają specjalne „Hundestrände” – plaże dla psów, gdzie zwierzęta mogą się swobodnie kąpać i biegać.
Znajdują się one m.in. na wyspach Sylt, Rügen, Usedom, a także nad jeziorami w Brandenburgii i Bawarii.

Na zwykłych plażach i kąpieliskach obecność psa jest zwykle zabroniona – za złamanie zakazu grozi mandat ok. 50–100 euro.

Podatek, rejestr, obowiązki – w skrócie

Kary i sankcje

Niemcy podchodzą do ochrony zwierząt bardzo poważnie.
Za znęcanie się nad zwierzęciem (Tierquälerei) grozi kara do:

• 3 lat więzienia lub

• grzywny do 25 000 euro.

W praktyce sądy orzekają również zakaz posiadania zwierząt na przyszłość.

Bycie właścicielem zwierzęcia w Niemczech to nie tylko przyjemność, ale i odpowiedzialność prawna oraz finansowa.
Od rejestracji psa, przez obowiązkowe ubezpieczenia, aż po regulacje dotyczące egzotycznych gadów – niemiecki system jest przejrzysty, ale bezkompromisowy wobec zaniedbań.

Spacer bez smyczy, podróż za granicę, czy wejście z psem do kawiarni – wszystko jest możliwe, o ile znasz przepisy i szanujesz przestrzeń publiczną.

Dzięki temu zwierzęta w Niemczech żyją w kraju, w którym ich prawa są respektowane, a właściciele – świadomi i zobowiązani do troski.

To model, który mógłby być wzorem dla wielu innych państw Europy.