Szczepienia w Niemczech – pełne kompendium

System ochrony zdrowia w Niemczech opiera się na profilaktyce i zapobieganiu chorobom zakaźnym. Jednym z kluczowych elementów jest program szczepień. Choć w odróżnieniu od Polski większość szczepień nie jest prawnie obowiązkowa, to jednak w praktyce wiele z nich stanowi standard medyczny i jest rekomendowanych przez Ständige Impfkommission (STIKO) – Stałą Komisję ds. Szczepień działającą przy Instytucie Roberta Kocha w Berlinie.

Dla Polaków mieszkających w Niemczech temat ten może być nieco zawiły: jakie szczepienia są wymagane, gdzie można się zaszczepić, ile to kosztuje i kto ponosi wydatki? W niniejszym artykule znajdziesz pełny przewodnik.

Obowiązkowe szczepienia w Niemczech

W Niemczech – w przeciwieństwie do Polski – większość szczepień ma charakter dobrowolny. Wyjątkiem jest szczepienie przeciw odrze (Masernimpfung).

Od marca 2020 roku wprowadzono obowiązek szczepienia przeciw odrze dla:

• dzieci w przedszkolach i szkołach,

• personelu placówek edukacyjnych i medycznych,

• osób pracujących z uchodźcami i w innych środowiskach zbiorowych.

Brak szczepienia może skutkować:

• odmową przyjęcia dziecka do przedszkola,

• karą pieniężną do 2 500 euro dla rodziców lub pracowników, którzy nie spełnią wymogu.

Wszystkie pozostałe szczepienia pozostają formalnie dobrowolne, ale są mocno rekomendowane.

Dobrowolne i rekomendowane szczepienia

Rekomendacje STIKO obejmują szeroki katalog szczepień, które są uważane za standard ochrony zdrowia w Niemczech.

Szczepienia dzieci i młodzieży

• błonica, tężec, krztusiec, polio, Hib, wirusowe zapalenie wątroby typu B, odra, świnka, różyczka, ospa wietrzna, pneumokoki, rotawirusy, meningokoki.

Szczepienia dorosłych

• co 10 lat przypomnienie: błonica, tężec, krztusiec, polio,

• grypa sezonowa (szczególnie dla osób powyżej 60 r.ż., kobiet w ciąży, osób przewlekle chorych),

• pneumokoki (dla seniorów i osób z obniżoną odpornością),

• meningokoki (w określonych grupach ryzyka),

• wirusowe zapalenie wątroby A i B (szczególnie dla podróżujących).

Szczepienia szczególne

• HPV (wirus brodawczaka ludzkiego): rekomendowane dla dziewcząt i chłopców w wieku 9–14 lat, refundowane.

• COVID-19: od 2021 r. szeroko dostępne i rekomendowane, obecnie już nieobowiązkowe, ale zalecane dla grup ryzyka.

Gdzie można się zaszczepić?

W Niemczech szczepienia można wykonać w wielu miejscach:

• Hausarzt (lekarz rodzinny) – najczęstsze miejsce wykonywania szczepień.

• Kinderarzt (pediatra) – szczepienia dzieci i młodzieży.

• Gesundheitsamt (urząd zdrowia) – w większych miastach prowadzi punkty szczepień.

• Apteki (Apotheken) – od 2023 r. w wielu aptekach można zaszczepić się przeciwko grypie czy COVID-19.

• Miejsca pracy – niektóre duże firmy oferują akcje szczepień dla pracowników.

Koszty szczepień: darmowe czy odpłatne?

Najczęściej zadawane pytanie brzmi: kto płaci za szczepienia w Niemczech?

Darmowe (refundowane przez kasę chorych – Krankenkasse)

• wszystkie szczepienia obowiązkowe i rekomendowane przez STIKO,

• szczepienia dla dzieci i młodzieży zgodnie z kalendarzem,

• szczepienia przypominające dla dorosłych (np. tężec, błonica, krztusiec),

• szczepienia sezonowe (grypa) dla grup ryzyka.

Odpłatne

• szczepienia podróżnych (np. żółta febra, japońskie zapalenie mózgu, wścieklizna, cholera),

• niektóre dodatkowe szczepienia, które nie są ujęte w kalendarzu STIKO,

• prywatne pakiety szczepień oferowane przez kliniki.

Koszt odpłatnego szczepienia waha się w zależności od rodzaju:

• żółta febra: ok. 70–90 EUR,

• wścieklizna: 50–70 EUR za dawkę (potrzebne kilka),

• szczepienia podróżne kompleksowe: nawet kilkaset euro.

Kiedy należy się szczepić?

System w Niemczech jest podobny do polskiego. Istnieje kalendarz szczepień opracowany przez STIKO.

• Dzieci: pierwsze szczepienia już w 2. miesiącu życia, kolejne w 3., 4., 11.–14. miesiącu itd.

• Nastolatki: szczepienia przypominające oraz HPV.

• Dorośli: przypomnienia co 10 lat, sezonowa grypa, w razie potrzeby szczepienia specjalne.

• Seniorzy: coroczna szczepionka przeciw grypie, pneumokoki, półpasiec (Herpes Zoster).

Formalności i dokumentacja

Wszystkie szczepienia w Niemczech odnotowywane są w Impfpass – książeczce szczepień, którą każdy powinien posiadać. Polacy mogą korzystać z polskich książeczek szczepień, ale zaleca się wyrobienie niemieckiego dokumentu w gabinecie lekarskim.

Przy szczepieniach refundowanych wystarczy karta ubezpieczenia zdrowotnego (Gesundheitskarte).

Szczepienia a ubezpieczenie zdrowotne

• GKV – gesetzliche Krankenkasse (publiczna kasa chorych): pokrywa koszty wszystkich szczepień obowiązkowych i rekomendowanych przez STIKO.

• PKV – private Krankenkasse (prywatne ubezpieczenie): zakres zależy od pakietu, ale zwykle jest szerszy i obejmuje także szczepienia podróżne.

Szczepienia podróżnych

Dla osób wyjeżdżających w tropiki ważne są szczepienia dodatkowe. W Niemczech istnieją wyspecjalizowane Tropeninstitut, gdzie można skonsultować wymagane szczepienia. Należy pamiętać, że koszty tych szczepień zwykle pokrywa pacjent.

Kontrowersje i dyskusje

W Niemczech od lat toczy się debata nad wprowadzeniem obowiązkowych szczepień w szerszym zakresie. Temat nabrał szczególnego znaczenia w czasie pandemii COVID-19. Choć obowiązek szczepień nie został rozszerzony, społeczeństwo pozostaje mocno podzielone.

Jednocześnie poziom wyszczepienia w Niemczech jest stosunkowo wysoki, co wynika z dużego zaufania do medycyny i działań profilaktycznych.

System szczepień w Niemczech opiera się na zasadzie dobrowolności, ale w praktyce większość zalecanych szczepień jest bezpłatna i łatwo dostępna. Obowiązkowe jest tylko szczepienie przeciw odrze, lecz cała reszta – od grypy sezonowej po HPV – jest silnie rekomendowana i najczęściej refundowana.

Dzięki rozbudowanej sieci punktów szczepień (lekarze rodzinni, pediatrzy, urzędy zdrowia, apteki) dostęp do ochrony przed chorobami zakaźnymi jest szeroki. Warto korzystać z tych możliwości – zwłaszcza że w wielu przypadkach nie ponosi się żadnych kosztów.