Przygotowania do emerytury: dwanaście błędów, które mogą drogo kosztować

Emerytura zwykle kojarzy się z czasem odpoczynku, swobody i długo odkładanych planów. Jednak dla milionów Niemców wejście w ten etap życia nie nastąpi „po prostu”, z dnia na dzień. W nadchodzących dziesięciu latach na emeryturę przejdzie ok. 7,3 miliona osób – i jak pokazują obserwacje doradców oraz psychologów, ogromna część przyszłych emerytów nie jest na to przygotowana. Część decyzji podejmowana jest zbyt wcześnie, inne – zbyt późno. Wiele błędów wynika z braku informacji, ale równie często z bagatelizowania emocjonalnej i społecznej strony końca życia zawodowego.

Eksperci powtarzają: wejście w emeryturę to proces, a nie jednorazowe zdarzenie. I tak jak każdą zmianę, również tę warto dobrze zaplanować, by uniknąć późniejszych rozczarowań.

1. Zakładanie, że „jakoś to będzie”

Najpowszechniejszy błąd to przekonanie, że emerytura przyjdzie naturalnie i bezboleśnie. Tymczasem decyzja o terminie zakończenia pracy ma konkretne konsekwencje finansowe – w tym wysokość comiesięcznego świadczenia. Wielu pracowników w Niemczech wciąż nie sprawdza prognozy swojej przyszłej emerytury albo zapoznaje się z nią zbyt późno, by coś zmienić.

W ogólnym rozrachunku brak planowania oznacza jedno: przy mniejszym dochodzie trzeba będzie dopasować styl życia, co dla wielu osób okazuje się trudniejsze, niż zakładali.

2. Zbyt wczesne przechodzenie na emeryturę

Możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę kusi – szczególnie po latach intensywnej pracy. Ale każda wcześniejsza decyzja oznacza trwałe obniżenie świadczenia. Doradcy finansowi podkreślają, że nawet kilkanaście miesięcy różnicy może oznaczać kilkaset euro mniej każdego miesiąca aż do końca życia. Warto więc najpierw skalkulować, czy wcześniejszy odpoczynek nie okaże się zbyt wysoką ceną w dłuższej perspektywie.

3. Brak rozmowy z partnerem o wspólnej przyszłości

Według psycholożki Pasqualiny Perrig-Chiello wiele par zakłada, że relacja nie zmieni się po przejściu na emeryturę. A jednak zmienia się niemal wszystko: rytm dnia, podział przestrzeni, ilość czasu spędzanego razem. Partner staje się głównym punktem odniesienia – w pozytywnym i negatywnym sensie.

Wielu długoletnich partnerów nie przywykło do regularnej rozmowy o wspólnych oczekiwaniach. Po ustaniu pracy może to przerodzić się w konflikt, jeśli nie uzgodni się planów, granic i potrzeb. Rozmowa przed emeryturą jest więc nie luksusem, lecz koniecznością.

4. Brak przygotowania psychicznego

Wyjście z pracy oznacza nie tylko zmianę finansów, ale też utratę części własnej tożsamości. Wiele osób nie docenia, jak silnie ich poczucie sensu i społeczności było związane z miejscem pracy: kontakty, struktura dnia, prestiż, poczucie bycia potrzebnym. Psychologowie mówią wprost: im bardziej ktoś wiązał swoją wartość z pracą, tym trudniejsza bywa adaptacja.

Przygotowanie psychiczne nie oznacza terapii, lecz świadomego planowania tego, co ma zastąpić zawodową codzienność – pasje, aktywność społeczną, wolontariat lub nowe rytuały dnia.

5. Ignorowanie zdrowia

Wielu przyszłych emerytów odkłada na później badania, rehabilitację czy dbanie o kondycję. Tymczasem pierwsze lata emerytury są kluczowe: to one decydują, w jakiej formie spędzimy kolejne dekady. Lekarze podkreślają, że aktywność fizyczna po 60. roku życia to najskuteczniejsza profilaktyka demencji, chorób serca i utraty mobilności.

6. Założenie, że „będzie więcej czasu na rodzinę”, bez ustalenia granic

Relacje rodzinne po emeryturze często zmieniają się w sposób nieoczekiwany. Niektórzy dziadkowie przejmują dużą część opieki nad wnukami, inni zaczynają pomagać dorosłym dzieciom w codziennych obowiązkach. Problem pojawia się wtedy, gdy oczekiwania nie są wypowiedziane wprost. Brak rozmowy może skutkować przeciążeniem, poczuciem obowiązku i frustracją.

7. Zachłyśnięcie się wolnością

Pierwsze miesiące emerytury nierzadko przypominają wakacje – więcej snu, spontaniczne wyjazdy, brak presji czasu. Jednak wielu seniorów po roku zaczyna czuć pustkę i brak struktury. Specjaliści zwracają uwagę, że najzdrowsze jest znalezienie równowagi: między odpoczynkiem a aktywnością, spontanicznością a rytmem dnia.

8. Nietrafione inwestycje lub decyzje finansowe

Niektórzy seniorzy tuż przed lub tuż po przejściu na emeryturę podejmują gwałtowne decyzje: kupują nieruchomości, zmieniają ubezpieczenia, inwestują w ryzykowne projekty. Tymczasem doradcy zalecają szczególną ostrożność: niższy stały dochód oznacza mniejszą zdolność amortyzowania strat.

9. Odkładanie na później formalności

Rentenversicherung, ubezpieczenia zdrowotne, Wohngeld, Zusatzrente, podatki – przejście na emeryturę wiąże się z dużą papierologią. Uporządkowanie dokumentów i wniosków z wyprzedzeniem oszczędza nerwy i stabilizuje pierwszy rok życia bez pracy.

10. Rezygnacja z pracy „od razu i całkowicie”

Eksperci podkreślają, że redukcja wymiaru godzin przed pełnym przejściem na emeryturę (tzw. Flexi-Rente lub Teilrente) pomaga w stopniowej adaptacji. Nagłe przejście z pełnego etatu do braku obowiązków to dla wielu osób szok. Etap przejściowy ułatwia zarówno psychologiczną, jak i finansową zmianę.

11. Brak planu na aktywność społeczną

Przyjaciele z pracy, codzienne kontakty, wspólne projekty – to wszystko znika z dnia na dzień. Osoby, które nie zadbają o nowe kontakty lub zajęcia społeczne, częściej popadają w izolację, a w dłuższej perspektywie – w depresję. Eksperci radzą, by już przed emeryturą zaplanować aktywności, które będą podtrzymywać relacje: kluby seniora, stowarzyszenia, sport, wolontariat.

12. Brak akceptacji zmiany

Ostatni błąd jest najprostszy, a jednocześnie najtrudniejszy do uniknięcia: niechęć do przyjęcia faktu, że życie zawodowe dobiega końca. Badania pokazują, że osoby, które traktują emeryturę jako naturalny etap i szansę na nowy rozdział, przechodzą go znacznie łagodniej. Ci, którzy widzą w niej jedynie utratę, częściej tracą motywację i energię.