Kamerki samochodowe w Niemczech: co wolno, czego nie i kiedy nagranie staje się dowodem?

Wideorejestratory stały się stałym elementem wyposażenia aut w całej Europie, również wśród Polaków mieszkających w Niemczech. Jednak w przeciwieństwie do Polski, gdzie korzystanie z kamerki nie budzi większych wątpliwości, w Niemczech temat jest nierozerwalnie związany z prawem ochrony danych osobowych, RODO oraz wyrokami sądów. W praktyce oznacza to, że kamerka sama w sobie jest legalna, ale sposób jej używania może narazić kierowcę na poważne kary. Kluczowe jest zrozumienie, jak nagrywać zgodnie z prawem i w jakich sytuacjach nagranie rzeczywiście może zostać dopuszczone jako dowód.

Legalność kamerek w Niemczech – co jest dozwolone?

W skrócie: posiadanie i używanie kamerki samochodowej jest w Niemczech legalne, o ile nagranie nie narusza praw innych osób. Tu zaczynają się schody, bo niemieckie prawo przyjmuje zasadę, że:

• nagrywanie w sposób ciągły jest co do zasady nielegalne,

• krótkie, automatycznie nadpisywane sekwencje są dopuszczalne,

• publikowanie nagrań w internecie jest zabronione bez anonimizacji.

Wynika to z § 6b BDSG (Bundesdatenschutzgesetz) oraz ogólnych zasad RODO. Rejestratory nagrywają nie tylko drogę, ale również tablice rejestracyjne i twarze – czyli dane osobowe.

Rozwiązanie praktyczne? Kamerka musi pracować w trybie pętli, zapisując krótki fragment, który nadpisuje się po kilkudziesięciu sekundach lub po wykryciu wstrząsu. Stałe archiwizowanie wszystkiego „na zapas” jest traktowane jak niedozwolona forma monitoringu.

Czy nagranie z kamerki może być dowodem w sądzie?

Tak – i to jest najważniejsza część.
W 2018 r. Federalny Trybunał Sprawiedliwości (Bundesgerichtshof, sygn. VI ZR 233/17) wydał przełomowy wyrok, który zakończył lata niepewności. Sąd orzekł, że:

Nagranie z kamerki samochodowej może być dopuszczone jako dowód w sprawie cywilnej, nawet jeśli zostało wykonane niezgodnie z przepisami o ochronie danych.

Sąd uzasadnił, że interes w ustaleniu przebiegu wypadku może przeważyć nad prawami do prywatności osób nagranych.

To jednak nie oznacza pełnej dowolności. Wyrok:

• nie legalizuje niezgodnego z prawem nagrywania,

• dopuszcza nagranie tylko w konkretnej sprawie,

• nie daje prawa do publikowania materiału.

W praktyce:
Jeśli doszło do kolizji, a nagranie pozwala jednoznacznie ustalić winę, policja i sąd niemal zawsze je przyjmą. Materiał jest także akceptowany przez ubezpieczycieli w sporach o odszkodowanie.

Kiedy nagrywanie może być problemem?

1. Zbyt długie nagrania

Jeśli kamerka zapisuje ciągle i przechowuje godziny materiału, teoretycznie narusza RODO. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do:

• mandatu od organu ochrony danych (Landesdatenschutzbehörde),

• roszczeń cywilnych osób nagranych.

2. Tryb „monitorowania” zaparkowanego auta

Wiele kamerek oferuje „parking mode”. Tu prawo jest bardziej restrykcyjne:

• nagrywanie „na stałe”, przez wiele godzin, jest niedozwolone,

• ale krótkie nagrywki wywoływane czujnikiem ruchu lub wstrząsu – zwykle akceptowalne.

3. Publikacja nagrań w internecie

Niemcy traktują to bardzo poważnie. Nagrania z widocznymi tablicami rejestracyjnymi, twarzami czy budynkami umożliwiającymi identyfikację:

• nie mogą być publikowane,

• wyjątek: materiał w pełni zanonimizowany.

Za nielegalną publikację grożą wysokie kary administracyjne, a osoba nagrana może pozwać autora.

Jak używać kamerki zgodnie z prawem? — praktyczny poradnik

Aby uniknąć problemów, warto stosować zasady rekomendowane przez niemieckich ekspertów prawa drogowego (ADAC, Verkehrsrechtler):

1. Nagrywaj w pętli

Urządzenie powinno tworzyć krótkie nagrania (30 sekund – 3 minuty), które się nadpisują, dopóki nie dojdzie do wypadku.

2. Używaj czujnika wstrząsów

Tryb G-sensor powoduje trwałe zapisanie sekwencji tylko wtedy, gdy wystąpi nagłe hamowanie, uderzenie lub manewr awaryjny.

3. Nie filmuj zaparkowanym samochodem przez wiele godzin

O ile to możliwe, ogranicz tryb parkingowy do nagrań wyzwalanych ruchem.

4. Nie publikuj nagrań

Chyba że zasłonisz twarze, tablice i inne dane pozwalające zidentyfikować osoby.

5. Informuj pasażerów

Choć nie jest wymagane oznaczanie pojazdu naklejką „dashcam”, pasażerowie mają prawo wiedzieć, że są nagrywani.

6. Montaż kamerki

Urządzenie nie może ograniczać pola widzenia kierowcy. Najczęściej montuje się je:

• za lusterkiem,

• przy górnej krawędzi szyby.

Ważne: kamerka nie może zasłaniać strefy wycieranych pól widzenia ani pola widzenia potrzebnego do reakcji podczas jazdy.

A co z policją? Czy funkcjonariusz może zabronić używania kamerki?

Policja może:

• zażądać wyłączenia urządzenia, jeśli uzna, że utrudnia widoczność,

• przyjąć materiał jako dowód,

• zabezpieczyć nagranie w przypadku wypadku lub przestępstwa.

Policja nie może natomiast nakazać skasowania nagrań ani zabronić posiadania kamerki.

Kamerka a ubezpieczenia – co daje w praktyce?

Niemieckie firmy ubezpieczeniowe coraz częściej zachęcają do korzystania z kamerek, choć wciąż nie oferują takiego rodzaju zniżek jak w innych krajach.

Korzyści dla kierowcy:

• łatwiejsze ustalenie winy w kolizji,

• szybsze wypłaty świadczeń,

• mniejsza liczba sporów z ubezpieczycielem,

• dowód w sprawach o tzw. Parkrempler (zarysowanie na parkingu).

Czy można używać kamerek tylnej i bocznych?

Tak – pod warunkiem przestrzegania tych samych zasad.
Kamery 360°, w które wyposażone są niektóre nowe auta, również podlegają przepisom RODO, ale urządzenia fabryczne bywały już oceniane jako zgodne z prawem z uwagi na ich techniczną konfigurację (krótkie nagrania, brak możliwości stałego monitoringu).

W Niemczech kamerki samochodowe są legalne, ale nie działają według zasady „nagrywaj wszystko, a potem się zobaczy”. Prawo stawia jasne wymagania:

• nagrania muszą być krótkie,

• nadpisywane w pętli,

• dopuszczalne jako dowód, ale nie jako materiał do publikacji,

• tryb parkingowy nie może działać jak ciągły monitoring,

• kamery nie mogą ograniczać widoczności.

Najważniejsza wiadomość dla kierowców brzmi: jeśli dojdzie do wypadku, nagranie będzie cennym dowodem – i niemieckie sądy je zaakceptują.
Trzeba jedynie pamiętać, by na co dzień korzystać z urządzenia tak, aby nie naruszyć praw innych uczestników ruchu.