Austria – cicha alternatywa dla Szwajcarii. Dlaczego coraz więcej Niemców patrzy na Alpy z myślą o przeprowadzce?

Austria od lat kojarzy się niemieckim emigrantom z krajobrazami jak z pocztówki, stabilną polityką i życiem wyznaczonym alpejskim rytmem. Ale dzisiejsza fala przeprowadzek ma bardziej pragmatyczny charakter. Firmy przenoszą tam produkcję, młodzi specjaliści szukają nowych perspektyw, a emeryci liczą przyszłe świadczenia, które w Austrii wypadają znacznie korzystniej niż w Niemczech. W cieniu wielkiej emigracji do Szwajcarii wyrasta nowy trend: Austria jest łatwiejsza, bardziej dostępna i – dla wielu – po prostu rozsądniejsza.

Kraj podobny, a jednak bardziej atrakcyjny

Austria bywa porównywana z Niemcami na wszystkich poziomach: gospodarczym, społecznym, kulturowym. Te podobieństwa nie zawsze są zachwytem – oba kraje borykają się przecież z problemami demograficznymi, biurokracją i niedoborem pracowników. W 2023 roku aż 82 procent austriackich firm deklarowało trudności w rekrutacji, co pokazuje skalę wyzwania.

A jednak w rankingu atrakcyjności dla biznesu i emigrantów Austria wyraźnie wyprzedza Niemcy. Przedstawiciele Germany Trade and Invest podkreślają, że kraj zyskał w ostatnich latach opinię miejsca stabilnego, przewidywalnego i sprzyjającego inwestycjom. W czasach globalnych napięć i zerwanych łańcuchów dostaw przedsiębiorcy szukają przystani, a nie eksperymentów. I znajdują ją właśnie w Austrii.

Liczby mówią jasno: Niemcy wyjeżdżają

Do końca 2024 roku za granicę wyjechało 270 tysięcy obywateli Niemiec – dwa razy więcej niż dekadę wcześniej. Austria stała się drugim, zaraz po Szwajcarii, najpopularniejszym kierunkiem emigracji.

W samym 2024 roku prawie 20 tysięcy Niemców wybrało Austrię na nowy dom. To 7,4 procent wszystkich emigrantów – liczba, której nie da się wytłumaczyć jedynie krajobrazem czy podobieństwem językowym.

Uwagę zwraca też inny fakt: aby zamieszkać w Austrii, obywatel UE nie potrzebuje wiz, pozwoleń, zezwoleń na pracę. Wystarczy zameldować się w ciągu trzech dni, a po trzech miesiącach odebrać jedynie unijną kartę pobytową. Dla wielu Niemców to przeciwieństwo szwajcarskiej biurokracji, w której zezwolenia na pobyt i pracę bywają barierą, a nie procedurą.

Jakiej pracy szuka Austria – i komu ją oferuje?

Austriackie firmy szczególnie mocno poszukują specjalistów z dziedziny nowych technologii, zielonej energii i cyfryzacji. To sektory, które rosną szybciej niż gospodarka jako całość.

W 2023 roku Austria przeznaczała na badania i rozwój 3,2 procent PKB – znacznie powyżej średniej unijnej wynoszącej 2,2 procent. W połączeniu z mniejszą populacją sprawia to, że kraj jest idealnym polem testowym dla nowych technologii i produktów. W praktyce oznacza to dla niemieckich firm niższe ryzyko i szybszy dostęp do rynku.

Podatki i wynagrodzenia: blisko niemieckich realiów, ale z istotnymi wyjątkami

Na pierwszy rzut oka mediany wynagrodzeń w obu krajach są zbliżone: w Niemczech 4346 euro, w Austrii 4291 euro. Jednak system podatkowy Austrii wprowadza znaczącą różnicę, dzięki charakterystycznemu podziałowi wynagrodzenia na 14 wypłat. Dwie z nich – urlopowa i świąteczna – są opodatkowane korzystniej.

W rezultacie obciążenia podatkowo-składkowe wynoszą 47,9 procent w Niemczech i 47,0 procent w Austrii. Niewielka różnica na papierze okazuje się dużą w praktyce, zwłaszcza dla samotnych pracowników. Dla singla pracującego zdalnie dla niemieckiej firmy i mieszkającego na stałe w Austrii oznacza to średnio o 280 euro więcej miesięcznie w kieszeni.

A co z kosztami życia? Według zebranych danych są one zbliżone do niemieckich. Austria bywa nawet tańsza: bilet na komunikację publiczną kosztuje 51 euro, telefon komórkowy średnio 15 euro, prywatne przedszkole około 50 euro mniej niż w RFN. Po drugiej stronie równania są nieco wyższe ceny restauracji i część usług, ale bilans pozostaje korzystny dla mieszkańców.

I co najważniejsze: w porównaniu ze Szwajcarią Austria okazuje się o wiele bardziej dostępna – niemieckie średnie wynagrodzenie w Helwecji odpowiadałoby jedynie 57 procentom tamtejszej średniej.

Emerytura – austriacki argument, który trudno przebić

W dziedzinie emerytur Austria nie tylko dorównuje Niemcom — ona je wyprzedza. System wygląda podobnie, bo jest w dużej mierze oparty na zasadzie bieżącego finansowania, ale różni się jednym kluczowym elementem: obejmuje niemal wszystkich pracujących, bez licznych wyjątków, które istnieją w RFN.

Dzięki temu składka emerytalna wynosi 22,8 procent (w Niemczech 18,6 procent), ale świadczenia są o blisko 50 procent wyższe. Według OECD przeciętny austriacki emeryt otrzymuje aż 87 procent ostatniego wynagrodzenia netto. W Niemczech – zaledwie 53 procent.

Wyliczenia IG Metall pokazują różnicę szczególnie wyraźnie: średnia emerytura brutto w Austrii jest o 574 euro wyższa niż w RFN. To argument, który powoduje, że wielu mieszkających za granicą Niemców rozważa Austrię nie jako etap przejściowy, ale jako miejsce docelowe na starość.

Mieszkania: Wien zamiast München

Rynek mieszkaniowy w Austrii ma swoje problemy, ale trudno je porównywać z niemieckimi metropoliami. Wiedeń — miasto znane z innowacyjnych projektów mieszkaniowych, dużych zasobów komunalnych i stabilnych czynszów — wypada wyjątkowo dobrze na tle Monachium czy Hamburga.

W 2022 roku średni czynsz za nową umowę wynosił w stolicy 12,04 euro za metr. To nieco powyżej Berlina, nieco poniżej Hamburga i wyraźnie taniej niż w Monachium, gdzie stawka przekraczała 17,90 euro.

Nie oznacza to jednak pełnej idylli. Ostatnie lata przyniosły spadek wskaźnika własności mieszkaniowej, który wynosi dziś około 48 procent. Coraz więcej osób wybiera wynajem, bo ceny zakupu rosną szybciej niż płace.

Austria – łatwiej tam wyjechać, trudniej zostać?

Choć Austria otwiera się na nowych mieszkańców, paradoksalnie właśnie ten kraj najczęściej figuruje w statystykach powrotów. Niemcy, którzy wyjeżdżają do Austrii, nierzadko wracają po kilku lub kilkunastu latach. Powody bywały różne: trudności z integracją, tęsknota za rodziną, a czasem po prostu zmiana sytuacji zawodowej.

Eksperci Germany Trade and Invest podkreślają jednak, że nie świadczy to o problemie systemowym, lecz raczej o charakterze migracji wewnątrzunijnej — bardziej elastycznej i mniej definitywnej niż wyjazdy poza UE.

Wnioski: Austria nie zastępuje Szwajcarii – ale staje się realną, pragmatyczną alternatywą

Emigracja do Austrii nie ma tego samego prestiżu co wyjazd do Szwajcarii. Ale właśnie dzięki temu jest bardziej demokratyczna. Mniej skomplikowana, mniej kosztowna, bardziej przystępna.

Firmy przyciągają stabilność, przewidywalność i łatwość działania. Młodych pracowników — podatki i koszty życia. Emerytów — pewność wysokich świadczeń.

A to wszystko z widokiem na Alpy, ale bez konieczności posiadania szwajcarskiego pozwolenia na pobyt.